Wielkanoc to najważniejsze i najstarsze święto chrześcijańskie. Początkowo obchodzone było w dniu żydowskiego święta Pesach (14 dnia miesiąca Nisan według kalendarza żydowskiego, marzec-kwiecień wg kalendarza gregoriańskiego). Jednak w związku z licznymi sporami wśród gmin chrześcijańskich w 325 r. ujednolicono datę święta, które od tej pory miało przypadać zawsze w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca.

wernisaz_wielkanoc_w_malarstwie_2Z upływem wieków obrzędy Wielkiej Nocy łączyły się z tradycjami ludowymi tworząc swoisty klimat tego święta, często charakterystyczny dla danego kraju lub regionu. Jednak w związku z wieloma negatywnymi czynnikami, m.in. ciągłym brakiem czasu, zanikaniem więzi społecznych, wielkanocne zwyczaje zaczęły również odchodzić w niepamięć. By choć w minimalnym stopniu zapobiec temu procesowi zorganizowaliśmy wystawę, której tematyka nawiązuje do wielkanocnych tradycji ludowych. „Wielkanoc w malarstwie rodzajowym” powstała ze zbiorów Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie. Instytucja ta każdego roku organizuje plenery tematyczne, nawiązując współpracę z artystami, jednocześnie pozyskuje nowe obiekty do swojej kolekcji. Na wystawie prezentowanych jest 21 obrazów malarzy współczesnych, wykonanych w różnych technikach – olejnej, akrylowej, akwarelowej. Prace utrzymane w ludowej stylistyce przedstawiają mniej lub bardziej znane, choć mimo wszystko zanikające tradycje wielkanocne.

 

wernisaz_wielkanoc_w_malarstwie_3Ekspozycję otwierają prace związane z Niedzielą Palmową. Mimo, iż palma wielkanocna nadal obecna jest w polskiej kulturze, to zanika obyczaj samodzielnego ich przygotowywania. Obraz Marzanny Saran pt. „Pucheroki” nawiązuje do znanego już tylko w kilku podkrakowskich wioskach zwyczaju chodzenia w Niedzielę Palmową „na puchery”. Tego dnia chłopcy ubrani w kolorowe, stożkowate czapki odwiedzają domostwa, życząc rodzinom radosnych świąt, w zamian otrzymując poczęstunek. W kolejnej części wystawy znajduje się obraz Reginy Balinow „Misterium Męki Pańskiej”. Przedstawienia pasyjne popularne w Polsce w XVII w., pod wpływem reformacji zaczęły zanikać by w okresie zaborów niemal całkowicie zniknąć. W ostatnich latach obserwujemy jednak ich powolny renesans. Procesje rezurekcyjne kończące ceremonie tzw. Wigilii Paschalnej tradycyjnie urządzano w sobotnią noc po uroczystościach wigilii. W Polsce na niedzielę rano przeniesiono je w czasach zaborów, gdy obowiązywała godzina policyjna i w nocy zakazywano zgromadzeń. Do tego zagadnienia odwołuje się praca Adama Kunikowskiego „Pejzaż wielkanocny – rezurekcja”. Obrazy Emilii Sobieraj i Elżbiety Rączki nawiązują z kolei do symboliki święcenia pokarmów i ozdabiania jajek. Ta ostatnia czynność była do niedawna domeną wyłącznie kobiet. Jeśli jakiś mężczyzna zakłócił ją, wówczas kobiety wypędzały go i zacierały ślady po intruzie spluwając lub rzucając za siebie odrobinę soli by odczynić rzucony przezeń urok. Chodzenie z kurem to ludowy zwyczaj obchodzony w Poniedziałek wielkanocny, jednak niemal już nieobecny. Tradycję tę przypomina m.in. praca Mariana Stefańskiego. Kilku z prezentowanych na wystawie artystów sięgnęło w swych pracach do zwyczaju Lanego poniedziałku; być może dlatego, iż jest to tradycja nadal żywo obecna w kulturze, choć już nie w tak skrajnych formach jak niegdyś. Trzeba pamiętać, że oblanie wodą było zdecydowanie ważniejsze dla dziewcząt niż chłopców, ponieważ ta panna, której nie zmoczono, mogła się czuć zaniepokojona, gdyż oznaczało to brak zainteresowania ze strony kawalerów, a w  konsekwencji staropanieństwo.


wernisaz_wielkanoc_w_malarstwie_4Wystawie towarzyszą warsztaty plastyczne, podczas których będzie się można nauczyć wykonywania wielkanocnych palm i stroików oraz kart świątecznych. Posłużą do tego naturalne surowce, takie jak wierzba, bukszpan, barwinek oraz bibuła, kolorowy papier. Zajęcia przewidziane są do 28 marca br., i jak na razie cieszą się sporą popularnością.

Dziękujemy wiernemu gronu sympatyków muzeum, którzy odwiedzili nas podczas wernisażu wystawy. Wszystkich Tych, którzy nie widzieli wystawy zapraszamy do zwiedzania; ekspozycja będzie czynna do 15 maja 2013 r.

                  wernisaz_wielkanoc_w_malarstwie_5